>
Сяргей Сыс, праваабаронца “Вясны” і паэт, які паходзіць з
Рэчыцкага раёну, у 2021 годзе быў вымушаны бегчы з Беларусі ад пераследу. У
гутарцы са «Штоднём» ён распавядае пра шлях уцякацтва, сваю новую кнігу вершаў
і тое, што для яго сёння дом.
Раскажыце пра свой шлях ад’езду з Беларусі, з чым ён быў звязаны, і як
праходзіў?
Здарылася падзея, якая была пераломная ў маім жыцці. Гэта
14 ліпеня 2021 года, калі з ператрусамі і затрыманнямі прыйшлі не толькі да
сяброў «Вясны», але і да многіх грамадскіх дзеячаў. Я тады маштаб не зразумеў.
Потым, пасля допыту, спытаўся ў нейкага следака: «Мяне аднаго забралі?» Ён
адказаў: «Ты не хвалюйся, усіх».
Потым так атрымалася, што мяне праз трое сутак вызвалілі
пад падпіску, я павінны быў прынесці ім пароль ад камп’ютара. Мне сталі
тэлефанаваць, я падумаў, што гэта скончыцца абы-чым. Быў тады не гатовы да
з’езду, трэба было падумаць, таму паехаў у Рэчыцкі раён да маці. Там я сядзеў у
вёсцы без тэлефона дзён пяць, усё ўзважыў і ўсё ж такі прыняў рашэнне, што
трэба ехаць.
Звярнуўся па дапамогу, хаця б інструкцыяй, куды бегчы.
Такім чынам я апынуўся ў Расіі, дзе таксама было шмат прыгодаў. Па-першае, не
было пашпарту, пакуль вырашаў пытанні з мабільнай сувяззю, плюс баяўся
расійскай паліцыі. Змяніў некалькі гарадоў. Пасля складаным чынам патрапіў ва
Украіну, дзе агарнуў мяне спакой. Зусім іншая абстаноўка, я ведаў, што мяне тут
не выдадуць і шукаць не будуць.
Паволі стала наладжвацца жыццё, я падаўся на бежанства,
праходзіў допыты, збіраў паперы. Усё нармалізавалася, з’явілася праца, сябры.
Нельга сказаць, што была раўнавага, былі і стрэсы, і псіхолаг быў, і нават
псіхіятр. Таму што, як начытаешся, што ў Беларусі рабілася, а ты ў бяспецы, то
накрывала. Шлях ішоў да таго, што ў сакавіку павінны былі даць статус. Адвакат
сказаў, што рашэнне па справе прынятае станоўчае.
Але здарылася вайна. Сітуацыя ўскладнілася тым, што я быў
не дома ў Чарнігаве, дзе жыў, а ў Львоўскай вобласці. Менавіта адтуль я без
нічога зусім, нават грошаў не было, паехаў на Польшчу. Чарнігаў на той момант
абстрэльвалі, ён быў узяты амаль у паўкальцо, дабрацца туды было немагчыма.
Трое сутак давялося чакаць на мяжы ў лёгкай вопратцы – з
сабой былі толькі бялізна ды камп’ютар – без ежы на холадзе, у дзікай даўцы.
3,5-5 тысячы людзей было ў чарзе. Цісканіна была, плакалі, гублялі прытомнасць,
некалькі чалавек пажылога ўзросту памерлі. Целы нават было забраць немагчыма,
нельга было рассунуць натоўп, стаялі плячо да пляча.
Дабраўся ў Польшчу. Яшчэ не ведаю, як мяне прапусцілі без
пашпарту. Была даведка нейкая ўкраінская. Памежнік кажа: «Я сюды не пастаўлю
пячатку, едзьце, здавайцеся паліцыі». Там валанцёры дапамаглі, кажуць:
«Дзядзька, куды табе ехаць?» Я кажу: «Увязіце куды-небудзь».
Спыніліся ў Кракаве, гэта было першае месца, дзе я жыў
тыдзень. Мяне там валанцёры сустрэлі і беларускія, і ўкраінскія. Далі сімку,
знайшлі мне дзе жыць, апранулі. Вопратка была брудная. Адмылі. З’явілася
прапанова пажыць у Нямеччыне 2-3 месяцы і вырашыць, што далей рабіць.
Добра, што ведаў з універсітэту нямецкую мову. Сам
здзіўляюся, што яна ўспомнілася праз столькі гадоў, хаця не карыстаўся. На
другі месяц мог ужо неяк вольна гаварыць. Былі праблемы з легалізацыяй, бо без
дакументаў трэба было накіроўвацца ў лагер і там жыць 7-8 месяцаў. А я падумаў,
што гэта не для мяне. Сябры-«вясноўцы» ўжо адаптаваліся трохі ў Літве запрасілі
вярнуцца ў Вільню.
Падавалася б, жыві і радуйся. У мяне тут від на
жыхарства, ёсць праца... Але
асаблівай радасці і тут няма.
